Knauf introduceert duurzame verpakking voor gipspleisters

Ondanks plastic middenlaag toch beschouwd als papierafval

Nu de Europese PPWR (Packaging and Packaging Waste Regulation) een verordening is geworden, stijgt de druk op de ketel bij heel wat fabrikanten. Knauf besloot alvast niet te wachten tot het laatste nippertje. Deze producent van afbouw- en isolatiematerialen, systemen en gereedschappen ondernam stappen om de verpakkingen van gipspleisters aanzienlijk milieuvriendelijker te maken. Een eenvoudige opdracht was het niet omdat alles moest passen in het productieapparaat en de snelheid van afvullen niet in het gedrang mocht komen.

Zowel bij bouwprofessionelen als doe-het-zelvers is Knauf een bekende naam. Vooral op het vlak van gipspleisters staat dit Duitse bedrijf aan de Europese top. Een belangrijke productievestiging van dit materiaal bevindt zich in het Belgische Engis (nabij Luik): daar wordt het product voor de hele Beneluxmarkt gemaakt. De site manifesteert zich ook als een van de grote voortrekkers binnen de groep om de duurzaamheidsstrategie te realiseren. Het is immers daar dat het idee ontstond om de zakken PPWR-proof te maken nog voor de verordening in een wetgeving wordt omgezet. Het werd een project in nauwe samenwerking met Valipac dat als demonstratiecase voor een brede waaier van andere bedrijven moet dienen.

Duwtje in de rug dankzij Valipac

De zakken waarin de Knauf-gipspleister werd gecommercialiseerd, deden al jarenlang perfect wat ze moesten doen: het product tegen licht en vocht beschermen, veroudering tegengaan en resistentie bieden tegen het afvulproces, transport en abrupte handelingen van de gebruikers. "Dat we toch het initiatief hebben genomen om een nieuwe verpakking te introduceren, heeft alles te maken met de wetgeving die op ons afkomt", vertelt Jonathan Rocca, ingenieur decarbonisation (en vroegere productieverantwoordelijke) van Knauf.

"We wilden geen tijd verliezen omdat we bij voorbaat wisten dat de zoektocht heel wat tijd in beslag zou nemen. Zeker omdat we de mogelijkheid niet hebben om de productie op grote veranderingen af te stemmen, we niet op kwaliteit wilden inboeten én de snelheid van ons afvulproces wilden behouden. Toen Valipac voorstelde om ons in dit project bij te staan, gaf dit ons een extra duwtje in de rug om de zaken al in 2023 aan te pakken. Deze organisatie heeft immers zowel de kennis over de komende wetgeving als een hele resem contacten: twee troeven die essentieel bleken te zijn om tot een duurzaam resultaat te komen."

Meerdere mogelijkheden

De bestaande zak bestond uit een externe laag polyethyleen en een interne laag papier, een ‘hybride’ verpakking dus. "We konden natuurlijk plastics gebruiken die gedeeltelijk uit recyclaat bestaan, maar dan bleef het probleem dat de zak op zich niet te recycleren valt", vervolgt Rocca. "Daarom besloten we om van scratch te beginnen. In eerste instantie door meerdere leveranciers te contacteren met de vraag om ons een voorstel te doen. Daarvan hebben we enkele prototypes uitgetest bij de laboratoria Celabor en Certec. Ook hebben we door de Universiteit van Luik een versnelde veroudering van ons product laten doorvoeren om te zien of de verpakking op dit vlak voldeed."

Didier Barillari, plantmanager van Knauf, vervolgt: "Telkens ging het over verpakkingen met twee lagen papier met daartussen een dunne laag plastic. Alle andere oplossingen bestonden ofwel volledig uit kunststof, maar dat strookte volgens ons niet met de komende wetgeving die een minimalisering van plastic beoogt. Ofwel waren het papieren verpakkingen met een gelamineerde laag, waarmee we het originele probleem van recycleerbaarheid niet oplosten. Ook werd een zak van papier met een coating van vernis voorgesteld, maar die bleek al snel niet de benodigde resistentie te bieden."

Keuze valt op papier-plastic-papier

Uiteindelijk werd gekozen voor een zak die voor 90 procent uit papier bestaat, met een dunne, niet-verkleefde binnenlaag van polyethyleen. "Deze laatste is onontbeerlijk om de pleisters tegen vocht en lucht te beschermen", aldus Pierre Cesar, productmanager gipsproducten bij Knauf. "Weliswaar is het een uiterst dunne laag die uit 40 procent minder kunststof bestaat ten opzichte van de vorige verpakking. Bovendien wordt deze laag voor 30 procent uit gerecycleerd post-consumer plastic vervaardigd."

Barillari vervolgt: "Omwille van het uiterst geringe aandeel aan plastic mag de verpakking zelfs als papierafval worden aangeboden. Wel wil ik nog opmerken dat de totale winst op kunststoffen ‘maar’ 34 procent bedraagt omdat we op de onderzijde van de pallets een extra plasticfolie moeten voorzien om de zakken tijdens opslag en transport tegen opstijgend vocht te beschermen. Deze is weliswaar volledig uit recyclaat gemaakt."

Met vallen en opstaan

Het duurde meer dan twee jaar vooraleer Knauf tot de nieuwe verpakkingsoplossing kwam. Vooral het feit dat de nieuwe zakken probleemloos met dezelfde machines (en aan dezelfde snelheid) moesten worden afgevuld, bleek geen evidentie te zijn. "Het was een lang proces van trial-and-error", verduidelijkt Rocca.

"Telkens weer veranderde de verpakkingsleverancier een of andere kleinigheid aan de samenstelling en de dikte van het papier en de kunststof, maar dat leverde zelden het verwachte resultaat op. Een van de grootste problemen was dat de zak te gemakkelijk scheurde bij het afvullen. Dat is nu eenmaal een vrij ‘bruuske’ handeling: op enkele seconden wordt de zak met 25 kg gips gevuld. Uiteindelijk vonden we soelaas in de combinatie van een verdere verfijning van de materialen, alsook aanpassingen aan de vorm en manier waarop de zak voor afvullen werd geplooid."

Minder duur dan originele verpakking

Natuurlijk moeten ook de gebruikers nog tevreden zijn met de nieuwe verpakking. Daarom werden meerdere klanten uitvoerig bevraagd over hun bevindingen. "De reacties waren over het algemeen erg positief, ondanks het feit dat we de houdbaarheid van acht naar zes maanden hebben moeten terugbrengen", aldus Cesar. "Daarnaast is het nu nog belangrijker geworden om geopende zakken waterdicht af te dekken. Maar de gebruikers kunnen blijkbaar leven met deze veranderingen in ruil voor een milieuvriendelijkere verpakking."

Rest ons nog de vraag of er aan de nieuwe zakken een hoger prijskaartje hangt. Barillari: "Het is in elk geval niet duurder geworden, enerzijds omdat we minder plastic gebruiken en anderzijds omdat onze contributies aan Valipac verminderen aangezien de verpakking nu wél recycleerbaar is. Dat was echter geenszins waarom we dit initiatief hebben doorgevoerd, maar het was wel een aangename verrassing. We hoorden immers heel wat verhalen uit verschillende sectoren dat de overschakeling op ecologische verpakkingen negatieve financiële gevolgen had. Wij kunnen bewijzen dat dit geen wetmatigheid is, wat ons project eens te interessanter maakt om navolging te krijgen."

Volledige ‘verjongingsoperatie’

Met de introductie van de nieuwe zakken kiest Knauf ook voor een compleet nieuwe branding van de bekende pleisters MP75 en Goldband. "Deze namen krijgen een E toegevoegd, om het accent op de duurzaamheid van dit product te leggen", verduidelijkt Cesar. "Pleister is immers een bijzonder ecologisch bouwmateriaal, en deze eigenschap wordt versterkt door de nieuwe verpakking."

De omschakeling gebeurt gefaseerd om het productieproces en de distributie optimaal op de behoeften van de markt te kunnen afstemmen. "Ook willen we de resterende voorraad aan verpakkingen niet zomaar in de vuilnisbak gooien", vertelt Barillari. "Dat zou niet alleen economisch gezien een slechte keuze zijn. Ook is het een beetje hypocriet om ecologische verpakkingen te lanceren en de resterende stock ongebruikt naar de verbrandingsoven te sturen."

Blijven streven naar duurzamer

Is het project hiermee afgerond? "Bijlange niet", klinkt het bij de gesprekspartners. "We blijven – samen met de leverancier – zoeken naar manieren het aandeel recyclaat in de zakken verder op te drijven, en dit zowel voor de kunststof als het papier. Hierbij moeten we wel de strikte protocollen van 4EverGreen volgen zodat de nieuwe zakken recycleerbaar zijn in de keten van papierafval. Daarom zullen alle aanpassingen door Celabor worden uitgetest op recycleerbaarheid. Daarnaast heeft het management beslist dat onze zakken overal in Europa zullen worden toegepast én dat eenzelfde concept op korte termijn voor alle andere producten zal worden ontwikkeld."

Foto's: Knauf

Over Knauf
Knauf is een familiebedrijf dat in 1932 in Duitsland werd opgericht. Alles startte met gips, maar doorheen de jaren is het assortiment uitgebreid met diverse afbouw- en isolatiematerialen, systemen en gereedschappen. Intussen telt de onderneming meer dan driehonderd productievestigingen over de hele wereld die samen complete oplossingen voor wanden, plafonds en vloeren maken.