STEEDS UITGEBREIDER GAMMA BIOPLASTICS BESCHIKBAAR

Prijs en naamsverwarring belemmeren echter grote marktintroductie

Wie duurzaamheid hoog in het vaandel draagt, kan naast de eigenlijke productie ook de verpakking van zijn producten onder de loep nemen. “Bioplastics zijn een ecologisch alternatief voor de conventionele verpakkingen, omdat ze composteerbaar zijn of van hernieuwbare grondstoffen gemaakt zijn, of allebei. Ze zijn echter veel duurder dan de klassieke materialen en bij bepaalde bioplastics is verder onderzoek nodig om ze dezelfde functionaliteiten te bezorgen", zegt Peter Ragaert van Pack4Food. Ook op consumentenniveau is er nog werk aan de winkel, maar dat bioplastics zullen doorbreken, staat vast.

 

VERSCHUIVING

Prof. dr. ir. Peter Ragaert werkt als projectmanager bij Pack4Food vzw, die innovatie in voedselverpakkingen stimuleert en bedrijven ondersteunt bij hun huidige verpakkingsuitdagingen. Ook bioplastics verdienen hun aandacht, met twee uitgevoerde onderzoeksprojecten rond hun barrière-eigenschappen en hitteresistentie, samen met bedrijven en onderzoeksinstellingen, met steun van VLAIO. “Verpakkingen worden steeds belangrijker omwille van hun verschillende functies naar het product toe, maar resulteren ook in een gigantische afvalberg. Ondanks de vele inspanningen om dit afval te verwerken via bijvoorbeeld bestaande recyclagesystemen, wordt het afval in bepaalde regio's nog vaak gestort of langs de weg achtergelaten als zwerfvuil. Het is ook algemeen geweten dat de hoeveelheid aardolie eindig is, waardoor er duidelijk een alternatief nodig is voor de vele kunststoffen die hieruit vervaardigd worden. Onder bioplastics verstaan we verpakkingen die ofwel composteerbaar zijn, ofwel van hernieuwbare grondstoffen gemaakt zijn, of allebei", haalt hij de definitie aan.

“Op zich niks nieuws onder de zon, want zaken zoals cellofaan - vertrekkend van houtvezels - kennen we al van in de jaren vijftig. In de vroege jaren 2000 is men zich verder gaan focussen op composteerbare verpakkingen, vooral met als doel om de afvalberg te verkleinen. In de praktijk werden deze verpakkingen echter nog weinig gecomposteerd, en bovendien had de eerste generatie composteerbare verpakkingen niet voldoende functionaliteit voor een breed gamma aan levensmiddelen. Daarom ligt die focus nu vooral op de biobased verpakkingen, vervaardigd uit hernieuwbare bronnen. Als ze daarenboven ook composteerbaar zijn, is dat uiteraard mooi meegenomen, maar volgens de aangehaalde definitie is dit dus geen vereiste", legt Ragaert uit. “Er loopt nu vooral veel onderzoek naar deze biobased, niet-composteerbare materialen, en we mogen dan ook verwachten dat hun volume de komende jaren fors zal toenemen."

 

Voorbeelden van bioplastics zijn PLA (polylactic acid) en cellofaan, gemaakt van maïs en houtvezels. Ook uit zetmeel - bijvoorbeeld afkomstig uit een nevenstroom, zoals het versnijdingswater van een aardappelverwerkend bedrijf - kunnen thermoplastische folies worden vervaardigd. "Een nieuw fenomeen zijn de zogeheten 'drop-ins': gekende materialen met een andere, hernieuwbare grondstof echter. Denk bijvoorbeeld aan bio-PE of bio-PET, vertrekkend van suikerriet in plaats van aardolie, maar met dezelfde karakteristieken als PE of PET. Die bieden het grote voordeel dat we hun eigenschappen en mogelijke toepassingen al kennen. Hiermee staan we dan ook al het verst", weet Ragaert. “Een ander recent en veelbelovend voorbeeld is PHB ofte polyhydroxybutyraat, een polymeer dat bacteriën aanvalt in hun cellen. Tot slot haal ik ook nog graag PEF aan, polyethyleen- furanoaat. Dat is een nieuw polymeer op basis van suikerstromen. Verwacht wordt dat PEF-flessen tegen 2019 op de markt zullen komen als alternatief voor PET-flessen."

UITDAGINGEN

Prijs

De voordelen van bioplastics voor de voedingsfabrikant zijn duidelijk: het past in een duurzame profilering. Keerzijde van de medaille is echter dat deze alternatieven veel duurder zijn dan de conventionele verpakkingen.

“De verpakkingsmachines vergen een minimale bijstelling, dus deze investering is gering", stelt Ragaert. “De prijs van de materialen zelf ligt echter twee tot vier keer zo hoog. Het is natuurlijk nog maar de vraag of die prijsverhoging zomaar kan worden doorgerekend, en of de consument dus bereid zal zijn om die meerprijs te betalen. Indien niet, moet de eenheidsprijs omlaag door het volume op te drijven en dus meer tonnages te produceren. Of dit zal gebeuren, is eveneens koffiedik kijken. Bij giganten als TetraPak, Coca-Cola en Mars staan bioplastics in ieder geval hoog op de agenda, en zij zouden wel eens als een katalysator kunnen optreden in de marktintroductie van bioverpakkingen", voorspelt Ragaert.

 

Functionaliteiten

“Een ander mogelijk struikelblok zijn de functionaliteiten van nieuwe alternatieven zoals PLA, cellulose, zetmeel, die nu soms nog te wensen overlaten", vervolgt hij. “Hun doorlaatbaarheid, flexibiliteit, sterkte, hitteresistentie … worden al geruime tijd onderzocht. Zo zijn er grote stappen voorwaarts gezet door het combineren van verschillende bioplastics-materialen, zoals cellulose/zetmeel of PLA/AlOx. Uit een voorgaand project van Pack4Food bleek dit bijvoorbeeld voldoende te zijn om deze materialen te gebruiken voor MAP-toepassingen. Er zijn dus oplossingen voorhanden en verdere ontwikkelingen zullen ervoor zorgen dat deze nieuwe materialen meer kunnen worden ingezet", onderstreept Ragaert. 

 

Tot slot wijst de professor ook op de noodzaak van een uniform en duidelijk label voor de consument, zodat die weet dat hij een composteerbare of hernieuwbare verpakking koopt, en vooral ook weet wat hij daarmee moet aanvangen.