Verkiezingsdrukwerk zorgt voor lichte groei

Omzet grafische sector groeit met bijna een procent in 2024

Het verkiezingsjaar 2024 zorgde voor een kleine omzetstijging in de Belgische grafische industrie. Volgens cijfers van sectorfederatie Febelgra steeg de globale sectoromzet met 0,84 procent naar 2,29 miljard euro. De tewerkstelling in de sector daalde met 3 procent tot 7.454 arbeidsplaatsen.

"We houden stand", stelt Marc Vandenbroucke, de general manager van Febelgra, terwijl hij de jaarcijfers over 2024 duidt. De totale sectoromzet, inclusief de dagbladdrukkerijen, steeg van 2,271 miljard euro in 2023 naar 2,29 miljard vorig jaar. Dat is een toename met 19 miljoen euro of 0,84 procent. Daarmee volgt de grafische sector de Belgische economie die in 2024 met een procent groeide. Op zich is deze kleine stijging goed nieuws maar Febelgra benadrukt dat 2024 een dubbel verkiezingsjaar was. De federatie heeft geen specifieke cijfers beschikbaar over het aandeel van het verkiezingsdrukwerk in de globale omzet. "Maar het is duidelijk dat de verkiezingen een zekere boost geven die wellicht de omzetstijging verklaren", zegt Vandenbroucke. Hij schat dat het verkiezingsdrukwerk een omzet van ongeveer 30 miljoen euro vertegenwoordigde.

Greenwashing

Als we de cijfers van de verschillende subsectoren van de grafische industrie analyseren dan realiseerden de drukkerijen een omzetgroei van 2,46 procent naar 1,83 miljard euro. De prepressbedrijven kenden een omzetdaling van 5,21 procent naar 382 miljoen euro. Ook bij de afwerkingsbedrijven (-2,24%) en de dagbladdrukkerijen (-5,67%) zien we een daling.

"De afkoelende economie en de grote retailers die meestal omwille van greenwashing aankondigen om te stoppen met offline marketing en over te schakelen naar digitale alternatieven, doen de vraag naar commercieel drukwerk dalen", stelt Febelgra. De sectorfederatie heeft geen cijfermateriaal over de verschillende marktsegmenten van drukwerk. "Maar boeken, large format printing, labels en etiketten, verpakkingsdrukwerk doen het over het algemeen wél goed", onderstreept Marc Vandenbroucke.

Stopzettingen en consolidatie

Hoewel de totale omzet van de Belgische grafische industrie een lichte stijging kende, blijven het aantal ondernemingen en de tewerkstelling in de sector dalen. Anno 2024 telt de grafische sector, exclusief de dagbladdrukkerijen, 567 werkgevers tegenover 614 in 2023, wat een daling is van 7,65 procent. In de sector zijn nu 410 drukkerijen, 134 prepressbedrijven en 23 afwerkingsbedrijven actief.

Twee derde van de grafische ondernemingen (380) zijn gevestigd in Vlaanderen. Wallonië telt 146 bedrijven en in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn er nog 41. Volgens cijfers van de RSZ telt België daarnaast nog tien dagbladdrukkerijen. De aanhoudende daling van het aantal ondernemingen verklaart Febelgra door "een aantal stopzettingen van (kleinere) bedrijven, enkele faillissementen, maar vooral ook de verdere consolidatie binnen de sector."

Zelfstandigen in de lift

Opvallend is dat de grafische sector meer en meer een beroep doet op zelfstandigen met of zonder personeel. In de cijfers van 2024 is de verdere toename van het aantal zelfstandigen zichtbaar in alle segmenten. Het aantal zelfstandigen in hoofdberoep stijgt met 2,48 procent naar 3.964. Bij de zelfstandigen in bijberoep gaat het om een stijging van 4,58 procent naar 2.536. Ook het aantal zelfstandigen met een activiteit na het pensioen stijgt met meer dan 4 procent naar 919. "Mensen gaan op zoek naar een extra inkomen bovenop hun salaris", duidt Febelgra. In de grafische sector zijn er heel wat mogelijkheden voor zelfstandigen, denk aan activiteiten zoals grafisch ontwerp, webdesign en belettering bijvoorbeeld.

De tewerkstelling in de grafische sector, exclusief dagbladdrukkerijen, daalde in 2024 met 3,08 procent naar 7.454 werknemers. De drukkerijen stellen 6.123 mensen tewerk (-2,55%), de prepressbedrijven tellen 1.122 werknemers (-5,56%) en bij afwerkingsbedrijven gaat het om 209 arbeidsplaatsen (-5%). De tewerkstelling bij de dagbladdrukkerijen stabiliseerde op 525 arbeidsplaatsen. Tachtig procent (5.958) van de werknemers is actief in Vlaanderen. In Wallonië zijn er nog 1.226 arbeidsplaatsen (-2,28%) en in Brussel gaat het om 270 (-17,18%).

Volgens Marc Vandenbroucke is deze evolutie moeilijk verrassend te noemen. "Het ondernemerschap in onze sector wordt geconfronteerd met talrijke structurele uitdagingen: complexe en tijdrovende regelgeving, hoge loon- en productiekosten, en de voortschrijdende digitalisering."

Automatisering en robotisering

Ook het investeringsvolume in de grafische industrie kende een daling in 2024. Het investeringsbudget kromp met 9 procent tot 90,10 miljoen euro. Een daling is op zich niet onlogisch gezien de investeringen drie jaar op rij toenamen in 2021, 2022 en 2023. Maar een forse krimp van bijna tien procent wijst ook op een aangetast ondernemersvertrouwen. "Nochtans zijn verdere automatisering en robotisering meer dan ooit het antwoord op de problematiek van hoge productie- en loonkosten", reageert Febelgra. "Dit is de enige manier om de concurrentiekracht te vrijwaren."

Op het vlak van buitenlandse handel zien we de export minimaal stijgen met 0,15 procent naar 717,84 miljoen euro. Het aandeel van de export in de totale omzet blijft hiermee quasi stabiel op 31,33 procent. We exporteren vooral naar onze buurlanden met Nederland, Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk op kop. Ook de import nam in 2024 toe. De invoer steeg met 3,67 procent naar 720 miljoen euro. Dit zorgt voor een tekort op de handelsbalans van 2,25 miljoen euro.

Febelgra merkt op dat we sedert 2021 al drie jaren hebben met een negatieve handelsbalans terwijl dat in de jaren voorheen nooit het geval was. "Dit betekent dat onze concurrentiekracht ten opzichte van onze belangrijkste handelspartners – Nederland, Frankrijk en Duitsland – daalt", stellen ze vast. De sectorfederatie wijst naar de hogere energieprijzen, de structurele impact van de looninflatie en de verstikkende regelgeving. "Wat betreft dit laatste bracht het regeerakkoord enig soelaas, maar voorlopig blijft het wachten op praktische maatregelen die het ondernemerschap effectief ademruimte geven."

Marc Vandenbroucke vat het jaar 2024 samen als een min of meer stabiel jaar. "De dalende tewerkstellingscijfers bleven wel een constante, waarvan de bodem nog niet lijkt bereikt te zijn." De globale sectoromzet steeg in het dubbele verkiezingsjaar licht. "Maar als we rekening houden met de gestegen verkoopprijzen en het aandeel van het verkiezingsdrukwerk, is het meer dan waarschijnlijk dat de structurele omzet gedaald is", stelt Febelgra. De sectorfederatie wijst naar verschillende oorzaken zoals de ontspoorde grondstoffenprijzen en looninflatie in 2022-2023 die de kostprijs van drukwerk opdreven.

"Hierdoor haakten bepaalde klantengroepen af of verminderden hun volumes. Denk bijvoorbeeld aan de grote retailers die hun drukwerk verminderen of schrappen", duidt Febelgra. De sectorfederatie blijft inzetten op de campagne ‘De Indrukmakers’. Recent werd een nieuwe reeks video’s gelanceerd met getuigenissen van mensen die aan de slag zijn in de grafische sector. In de videoreeks komen verschillende facetten van het grafische vak aan bod. "Met deze campagne willen we niet alleen het imago van de sector opfrissen, maar ook jongeren, werkzoekenden en carrièreswitchers warm maken voor een job in print", klinkt het bij Febelgra.